مصاحبه با دکتر میشل دوندی عضو انستیتو دانش و تکنولوژی سرامیک ایتالیا
ارزیابی کلی شما در مورد صنعت سرامیک سنتی ایران چیست؟
من برای اولین بار به ایران سفر کردم. تا قبل از این در مورد صنعت سرامیک ایران اطلاعاتی نداشتم به غیر از اینکه می دانستم صنعت تولید کاشی و سرامیک ایران به چهارمین کشور تولید کننده در جهان تبدیل شده است. از همایش و نمایشگاه برگزار شده تصوری از توانایی بزرگ در ظرفیت نیروی انسانی و ظرفیت تولیدی پیدا کردم.
آینده صنعت سرامیک ایران را چگونه می بینید؟
تمامی صنایع تولید کاشی در کل جهان با یک سری چالش های کوتاه مدت و بلند مدت روبه رو هستند. صنایع ایران در سال های آتی باید تصمیم بگیرند که آیا تمرکز آنها باید بر روی رشد بازار داخلی و یا پیشبرد صادرات و رقابت با بازار خارجی باشد. گزینه بازار داخلی آسان تراست اما این مسئله نیازمند گسترش تکنولوژی و افزایش کیفیت محصول بر اساس استانداردهای ملی است. مسلماً صادرات مسیر دشوارتری است، اما این مسیر شرکت های تولید کننده را وادار به روزرسانی مدوام تکنولوژی، باعث رقابت بیشتر و نوآوری می کند. در بلند مدت صنایع تولیدکننده کاشی باید توسعه پایدار اقتصادی و زیست محیطی خود را نشان دهند. در آینده بدون شک دستیابی به منابع انرژی و آب به طور فزآینده ای دشوارتر و گران تر خواهد شد، بنابراین فن آوری های سبز با انرژی و مصرف آب کمتر به عامل قوی رقابتی تبدیل خواهند شد.
آیا از فن آوری های نوین به درستی استفاده می شود؟
من فکر می کنم که فن آوری های نوین برای صنایع سرامیک ایران در دسترس قرار گرفته اند. به نظر می رسد که تنها موضوع، حمایت مالی است. به هر حال استفاده بهینه صنایع از توانایی های بالقوه خود بستگی به اهداف آنها در قالب استانداردهای کیفیت و هزینه های تولید دارد. اگر بازار داخلی نیازی به استانداردهای بالا نداشته باشد و یا میزان سود تولید کنندگان کاشی رضایت بخش باشد، در این صورت نیازی به تأکید بر استفاده از فن آوری های نوین نخواهد بود.
آیا نشانه ای از خلاقیت که توسط صنایع ایرانی انجام گرفته باشد، مشاهده کردید؟
من تا قبل از حضور در ایران هیچ شناختی در مورد برند یا محصول ایرانی در زمینه سرامیک های سنتی نداشتم. با این وجود در طول سفرم تقاضاهایی برای دستیابی به فرآیندهای تولید سرامیک و محصولات نوین توسعه یافته در ایران مشاهده کردم. به دلیل وابستگی زیاد صنایع سرامیک ایران به تکنولوژی تولیدکنندگان خارجی، به نظر میرسد که این یک مسیر طولانی است. در ابتدا فراهم کردن زمینهای برای مقاوم سازی ظرفیت تحقیق و توسعه شرکت ها توسط بهبود ارتباط بین صنعت و دانشگاه ضروری است.
انجمن سرامیک ایران و هم چنین دانشجویان تحصیلات تکمیلی با همکاری مؤسسات خارجی آمادگی فراهم کردن تمهیدات مورد نیاز در جهت داشتن آینده بهتر برای صنایع سرامیک بین المللی را دارند. در این زمینه چه توافقاتی را پیشنهاد میکنید؟
اخیراً انجمن سرامیک ایران با حمایت انجمن سرامیک ایتالیا به عنوان عضو وابسته انجمن سرامیک اروپا پذیرفته شده است. این اولین گام بسیار مهم است، با توجه به ارتباط بسیار زیاد نقش فعال اعضای ایرانی که در این زمنیه خواهند داشت، این عضویت یا تنها به یک ارتباط رسمی و یا به یک فرصت عالی تبدیل خواهد شد. به عنوان مثال، اعضای تخصصی سرامیک های صنعتی انجمن سرامیک اروپا (که توسط ایتالیا، اسپانیا، ترکیه و آلمان سازماندهی می شوند) می توانند بازو برگزاری رویدادهای ویژه برای صنعت سرامیک سنتی شوند. ثانیاً انجمن سرامیک ایران می تواند امکان توافق با انجمن های وابسته در رابطه با فعالیت های خاص که هدف آنها آموزش در راستای تولید سرامیک است، داشته باشد.
آیا فکر میکنید مؤسسه شما در این رابطه میتوانند پیشنهادی داشته باشد؟
ج. انجمن سرامیک ایتالیا آمادگی همکاری با انجمن سرامیک ایران در برگزاری رویدادها (برای مثال کارگاه های آموزشی در رابطه با تکنولوژی سرامیک) و کلاسهای آموزشی (برای مثال دوره های آموزشی برای تکنیسینها) دارد که برای موفقیت ابتدایی کمک یک نیروی سوم نیز ضروری است. در واقع انجمن سرامیک ایتالیا اساساً میتواند نقش مدیریتی (متخصصین، مدرسین، مشاوران و غیره برای هر نوع آموزشگاه و رویدادی می توانند در اختیار قرار گیرند) داشته باشد. از این نقطه نظر مؤسسات تحققیاتی ایتالیا مانند CNR-ISTEC Faenza (که من نیز عضو آن می باشم)، دانشگاه مُدِنا و رِجیو اِمیلیا و مرکز سرامیک بولونیا از یک طرف در رابطه با در اختیار گذاشتن متخصصین و مدرسان و از طرف دیگر پیشنهاد همکاری در پروژهای تحقیق و توسعه (R&D) میتوانند نقش فعالی را ایفا کنند.
ارتباط بین صنعت و دانشگاه در ایران یک موضوع طولانی مدت است. در صنایع سرامیک سنتی تقریباً هیچ رابطه ای بین این دو در تحقیقات وجود ندارد. نظر شما در این رابطه چیست؟
این یک مسئله نگران کننده است که به یک موضوع گسترده در صنعت سرامیک سنتی تبدیل شده است. من شنیده ام که در ایران برنامه ای برای آموزش محققان دانشگاهی برای گذراندن زمان بیشتر در صنعت و خارج از کشور وجود دارد، این برنامه می تواند شروع خوبی باشد، اما استراتژی کلی آن باید در جهت بهبود رابطه ی صنعت و دانشگاه باشد. مثال های گوناگونی وجود دارد که چگونه کشورهای مختلف با این مشکل مقابله می کنند. اسپانیا یک استراتژی بلند مدت بر اساس به اشتغال گرفتن دانش آموختگان تحصیلات تکمیلی و دکتری توسط صنعت دارد، که این برنامه توسط یک مؤسسه جهت برقراری ارتباط بهینه طی زندگی کاری شاغلان به وجود آمده است.در ترکیه کمک هزینه تحصیلی در مقطع دکتری توسط صنعت تأمین می شود و هم چنین آزمایشگاه های صنعتی (که بیشتر شاغلین آن دانش آموختگان تحصیلات تکمیلی و دکتری هستند) توسط دولت حمایت مالی می شوند. برزیل برنامه ی "علم بدون مرز" را در مقیاس بزرگ شروع کرده است که بر اساس آن محققان خارجی برای کار بر روی پروژه های صنعتی استخدام می شوند و بسیاری از دانشجویان می توانند یک سال را جهت آموزش در خارج از کشور سپری کنند. در ایتالیا یک شبکه در حوزه سرامیک به وجود آمده است که شامل دانشگاه ها، مراکز تحقیقاتی و کارخانه ها می باشد.