• جایگاه فعلی صنعت سرامیک در کشور چگونه است؟

• نقش انجمن های علمی در ارتقاء این جایگاه چیست؟

• با توجه به اهمیت صنعت کاشی و سرامیک، نقش شرکت شما در این صنعت چگونه است؟

• شرکت لعابیران در چه سالی و در کجا تاسیس شد؟

• مزیت رقابتی محصول شما در مقایسه با سایر محصولات موجود در بازار چیست؟

• وضعیت استقبال از نمایشگاه در مقایسه با سال های گذشته چگونه بوده است؟

• وضعیت صنعت دیرگداز ایران در دهه گذشته چگونه بوده است؟

• آیا انتظارات مصرف کننده ایرانی تغییر کرده است؟

• نشریه­ ای مانندefractories WORLDFORUM R چه نقشی را می­ تواند درصنعت دیرگداز ایران ایفا کند؟                                               

لطفاً مختصری از بیوگرافی خود را جهت آشنایی خوانندگان بفرمایید.

حمیدرضا نعمتی هستم متولد 12/01/1354، شمیران. کارشناسی و کارشناسی ارشد مهندسی مواد دانشگاه شیراز. برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری، رشته مدیریت کسب و کار با گرایش مدیریت استراتژیک (DBA) دانشگاه صنایع و معادن ایران را انتخاب نمودم.

از سال 1373 مشغول به کار شدم. از سال 1378 در صنعت سرامیک شاغل بوده ام که مهم ترین مسئولیت های اینجانب مدیریت تولید، مدیریت تحقیق و توسعه و آزمایشگاه و مدیریت پروژه توسعه در شرکت گلسار فارس و ریاست کنترل کیفیت، معاونت بازرگانی شرکت لعابیران بوده و در حال حاضر مدیریت عامل و نایب رئیس هیئت مدیره این شرکت هستم.

از جمله عناوین کسب شده می توان به این موارد اشاره نمود: مدیر نمونه جوان کشور، Prominent Young Industrialist از UNIDO، مدیر واحد تحقیق و توسعه نمونه کشور (2 دوره) کارآفرین برتر در بخش پژوهش.

بیش از 12 مورد مقاله علمی صنعتی ارائه شده در کنگره سرامیک ایران، کنگره سرامیک اروپا، همایش مراکز تحقیق و توسعه وزارت صنایع و ثبت اختراع و ویرایش کتاب و چندین مورد طرح پژوهشی صنعتی دارم.

عضویت در انجمن سرامیک ایران (دو دوره نایب رئیس هیات مدیره و یک دوره بازرس)، انجمن مهندسین متالوژی ایران، انجمن تخصصی مراکز تحقیق و توسعه وزارت صنایع (عضو هیات تحریریه)، خانه صنعت و معدن جوانان (یک دوره عضو هیات مدیره و یک دوره بازرس)، اتاق بازرگانی شیراز (کمیسیون آموزش و پژوهش)، سازمان مطالعات بهره وری و منابع انسانی (ارزیاب مدل تعالی سازمانی EFQM از سال 1385).

در مورد فعالیت های جانبی اینجانب نیز می توان تدریس دوره های آموزشی تحلیل بازارهای بورس، داوری و مربی گری و مدارک فنی درجه 1 بین المللی در چندین رشته ورزشی رزمی (با 34 سال سابقه ورزشی)، تدریس در دانشکده های فنی شیراز (بیش از 15 سال) را نام برد.

جایگاه علم سرامیک در کشور ایران را چگونه ارزیابی می­کنید و آیا شرایط برای پیشرفت در این رشته را مثبت ارزیابی می­کنید؟

البته در این رشته، مزایای رقابتی فراوانی در کشور عزیزمان وجود دارد. گرچه با مدیریت بهتر، هم در طراحی بازار محور گرایش های رشته در دانشگاه ها و هم در انتخاب زمینه صنعتی برای توسعه، می توان پیش نیازهای پیشرفت را فراهم نمود.

 آیا تعداد دانشجویان و دانشگاه­هایی که در این رشته فعالیت می­کنند با توجه به گستردگی این رشته کافیست؟

بهتر است به جای کفایت تعدادی دانش آموختگان سرامیک، بر تناسب کیفی نیازهای بخش فعال صنعت و نیروی متخصص انسانی در دسترس، تمرکز شود. به نظر بنده در حال حاضر فاصله زیادی وجود دارد و این خلأ به روشنی احساس می شود.

واحد­های درسی که در این رشته ارائه می­شود تا چه حد نیازهای موجود در این صنعت را پاسخ می­دهد؟

با توجه به سهم عمده سرامیک های سنتی از صنعت سرامیک کشور، قطعاً درصد این سهم با درصد دروس مرتبط متناسب نیست و هماهنگی این دو بخش باید مدیریت شود، به ویژه واحدهای عملی، آزمایشگاهی و کارگاهی.

برای اینکه فارغ­التحصیلانی که وارد بازار می­شوند برای بازار کار مفید باشند و بهره وری لازم را داشته باشند چه پیشنهادهایی دارید؟ توصیه شما به کارشناسانی که اخیراً از دانشگاه فارغ­التحصیل شده­اند، چیست؟

همان گونه که عرض کردم، مدیریت تناسب عرضه نیروی انسانی و تقاضای بازار کسب و کار و از سوی دیگر بهبود فرهنگ کار و بهره وری، سیستمی را ایجاد می کند که ضامن موفقیت هر دو بخش خواهد بود. در حال حاضر تمرکز بر ایجاد تمایز از مسیر یادگیری و پرورش مهارت های کسب و کار مورد هدف، یکی از راه های منتهی به موفقیت است.

با توجه به اینکه شما یکی از افراد موفق در بخش صنعت سرامیک هستید، بفرمایید که چگونه وارد صنعت  شدید و شما و شرکت شما هم اکنون در چه وضعیتی قرار دارید؟

البته موفقیت امری نسبی است و حقیر نسبت به افراد موفق بسیار فاصله دارم. من از زمانی که در مدرسه راهنمایی امام صادق (ع) اختیاریه تحصیل می کردم، همراه پدر بزرگوارم کار می کردم و به نوعی از سن 12 سالگی با صنعت آشنا شدم. در طول تحصیل در دانشگاه نیز متناسب با هر واحد درسی، به بخش صنعتی متناظر آن واحد مراجعه و به هر شکلی بود به عنوان کارآموز یا کارگر یا کارشناس، با عشق و علاقه خاصی در واقع دوره مهارتی عملی واحد مربوطه را نیز می گذراندم. پایان نامه کارشناسی ارشدم تولید هسته جرقه زن های صنعتی فریت نیکل-روی بود و تجاری سازی آن در یکی از واحدهای تولیدی قطعات الکتروسرامیک بود، که منجر به شروع کار رسمی من در سال 1377 در صنعت سرامیک شد. از سال 1382 هم در مجموعه معظم صدر تأمین مشغول به کار شدم که تاکنون ادامه داشته و در بخش ابتدایی عرض کردم. در یک واحد صنعتی، اغلب وظایف و مسئولیت های متصور از کارگر ساده تا مدیر واحدهای مختلف و مدیریت ارشد را گذرانده ام و تکیه گاهم لطف خداوند، مثبت اندیشی و تلاش بسیار بی پایان بوده و هست.

در شرکت لعابیران، بنده کمترین، وارث 35 سال زحمت چند نسل از بهترین مدیران و همکاران هستم؛ گرچه شرایط فضای کسب و کار امروز به ویژه در صنعت سرامیک های ساختمانی و صنایع بالادستی آن با روزهای رونق، فاصله بسیاری دارد، اما با همت همکاران و حمایت های همه جانبه مدیران محترم شرکت صدر تأمین و طراحی استراتژی های متناسب با شرایط امروز فضای صنعت، وضعیت شدیداً رو به بهبودی را ایجاد نموده ایم و در انتظار رشد جهشی سازمان هستیم. همراه با مدیریت بحران، استراتژی های تهاجمی توسعه ای در پیش گرفته ایم، که در کمتر سازمانی همزمانی این دو را سراغ دارم،  و به زودی شاهد افزایش ظرفیت تولید قابل توجه و بهبود کیفیت خلاقانه و نوآورانه و صادرات به کشورهای صاحب نام در صنعت سرامیک و تولید و ارایه محصولات جدید خواهیم بود، انشاا... .

برای بهبود شرایط صنعت سرامیک چه پیشنهادهایی دارید؟

ای کاش این پرسش 6 سال پیش مطرح می شد و ای کاش عرایض بنده و فرمایشات بزرگان صنعت شنیده و اجرا می شد. بخشی از شرایط فعلی ناشی از عوامل محیطی و برون سازمانی، مانند تحریم های ظالمانه است که به ناچار در بهترین حالت با پیش بینی و آمادگی استراتژیک می شد از اثرات مخرب آن کاست. به نظر بنده، همان طور که بارها خدمت همکاران صنعت عرض کرده ام، وجود تفکر استراتژیک، تنها راه حل به سلامت گذراندن بحران است. واقعیت فضای کسب و کار امروز، همین شرایطی است که همه تجربه می کنیم. به هر حال شرایط رقابتی خواهد ماند و رقابتی تر خواهد شد. صنایعی که به رقابت عادت ندارند و رقابت پذیری کمتری دارند و یا مزیت رقابتی ایجاد ننمایند، قطعا از دور رقابت حذف خواهند شد و این، واقعیت در پیش روست. در این شرایط به کارگیری دانش مدیریت بحران، طراحی و پیاده سازی استراتژی تمایز و حذف دیدگاه های مدیر- مالکی راه گشا خواهند بود؛ البته پرداختن به عارضه یابی و راه حل های بهبود شرایط صنعت بسیار گسترده و وسیع بوده و در این مجال نمی گنجد.

رکود بازار تولید در چه بخشی از صنعت سرامیک نهفته است و راه حل مقابله با آن چیست؟

رکود بازار تولید و محصولات سرامیک ساختمانی، ریشه در رکود فضای کسب و کار کلی و صنعت ساخت و ساز دارد؛ گرچه با تزلزل بازار صادراتی تک محوری عراق و همچنین مازاد تولید و عرضه سنگین نامتناسب با تقاضای داخل همراه شد. در هر صورت به نظر حقیر، تا حدی قابل پیش بینی بوده و سازمان های استراتژیست، مشکلات کمتری را تجربه می کنند.

مشکلات صاحبان صنایع خصوصی سرامیک چیست؟

شفاف عرض می کنم و اصرار دارم در بخش عوامل درونی، سیستم مدیر- مالکی، فقدان تفکر استراتژیک، بها ندادن به تخصص در زمینه های مختلف و مهم تر از همه کم بهره بردن از دانش بازاریابی و فروش مدرن و در نهایت مصرف مطلق تکنولوژی به جای کسب و انتقال آن، مهم ترین دلایل ایجاد مشکل در این بخش است.

آنچه به ایشان در بخش عوامل بیرونی و محیطی تحمیل شده نیز عواقب رکود سنگین بخش ساخت و ساز و کمبود شدید نقدینگی و هزینه بسیار بالای پول است. مشکلاتی که از سازمان های خدمات رسان و بروکراسی پیچ در پیچ ایجاد می شود نیز مزید بر علت است. البته عرض کردم این ها واقعیت های فضای کسب و کار ماست و در مدیریت بر مبنای واقعیت ها قابل پیش بینی و قابل حل خواهدبود.

در خصوص صنایع سرامیک به خصوص کاشی، لعاب، رنگ و سرامیک در ایران و مقایسه آن با وضعیت منطقه و جهان چه نظری دارید؟

در صورتی که دانش مدرن بازاریابی و برندسازی را به کار می گرفتیم، جای صنایع ترکیه بودیم. سایر موارد را همه مخاطبین فهیم و متخصص شما بهتر از بنده حقیر در جریان هستند.

ارتباط بین صنعت و دانشگاه در ایران همواره یک دغدغه پایدار بوده است. با توجه به شرایط موجود، میزان این ارتباط را چگونه ارزیابی می­کنید؟

مگر ارتباطی هم وجود دارد؟ این دو بخش کاملا دو مسیر مختلف را طی می کنند، مگر مواردی استثنایی و موردی و غیر سیستماتیک. سیستم، زیرساخت و اراده این امر، وجود خارجی ندارد.

دانشگاه، صنعت را منبع درآمد موقت، و نه پایدار، می بیند. صنعت هم از دانشگاه انتظار حل مشکلات روزمره خط تولید را دارد که هر دو اشتباه است. راه حل، در فضای کسب و کار، توسعه خلاق و نوآور، سرمایه گذاری بخش صنعت در بخش های تحقیق و توسعه به منظور ایجاد و توسعه فناوری های تجاری و صنعتی، و پیرو آن، سفارش ایجاد بسته های دانش پایه مورد نیاز واحدهای تحقیق و توسعه به دانشگاه با تأمین سرمایه گذاری های لازم است. در واقع حلقه گمشده، حضور فعال واحدهای تحقیق و توسعه و مجریان پروژه های تحقیقات کاربردی می باشد.

نقش رشته سرامیک و حضور فارغ­التحصیلان سرامیک را در تحولات اخیر صنعت سرامیک چگونه تحلیل می­کنید؟

ما صرفا کاربر و مصرف کننده تکنولوژی وارداتی هستیم. از متخصصین با دانش و تجربه مناسب، انتظاری بسیار بالاتر از آن چه امروز شاهدیم، انتظاری به حق به نظر می رسد. با عرض پوزش از مهندسین محترم و همکاران گرامی، سهم ناچیزی در پیشرفت های حاصل برای عزیزان می بینم. اگر ایتالیا، اسپانیا و چین و تکنولوژی و محصولاتشان را حذف کنیم، چه باقی می ماند؟ آن سهم ماست.

از دیدگاه علت یابی شرایط بحران، اگر به شرایط نگاه کنیم، سهم عوامل محیطی و عوامل درونی را عرض کردم، بخشی از شرایط فعلی، ناشی از عدم به کارگیری به اندازه و مناسب دانش و تخصص زمینه های مختلف به ویژه سرامیک است. در بسیاری از مواقع شاهد حضور دانش آموختگان رشته های کاملا غیرمرتبط با سرامیک در نقش های تخصصی صنعت سرامیک هستیم که چیزی شبیه فاجعه است.

نقش مطبوعات تخصصی در اطلاع رسانی صنعت مربوط را چگونه ارزیابی می کنید؟ چه باید کرد که آنها بالنده تر و پرمحتواتر شوند؟

شاید این بخش یکی از معدود زمینه هایی است که از نظر بنده نقطه قوت محسوب می شود. خوشبختانه شاهد انتشار چندین نشریه پربار هم در زمینه های خبری و اطلاع رسانی و هم در رده های تخصصی، علمی و پژوهشی هستیم که قابل قبول است و زحمات بسیاری برای آن کشیده شده که جای سپاسگزاری و تقدیر دارد. جهت بهبود این نشریات، فرد مناسبی برای اظهار نظر نیستم!

آینده صنعت سرامیک ایران را چگونه می­بینید؟ اگر دوباره به گذشته باز گردید آیا همین راه و همین زمینه تخصصی را برای خود انتخاب می­کنید؟

انشاا... رو به بهبود، به شرط بقا. در هر تهدیدی، فرصتی نهفته است. بقای بهترین ها را در آینده شاهد خواهیم بود که کاملا طبیعی است. اگر با تجربیات امروز به دیروز بازگردم، مسلما بازنگری هایی خواهم داشت و استراتژی ها و تصمیم سازی های بهتری می توانستم داشته باشم، اما مسیر کلی را باز هم همین مسیر انتخاب می کردم، من این صنعت را عاشقانه دوست دارم.

انجمن سرامیک ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟ لطفاً پیشنهادهای خود را برای رشد انجمن بفرمایید؟

ضمن سپاس از زحمات اعضای محترم هیات مدیره ادوار مختلف از بدو تاسیس تاکنون، انجمن سرامیک از بسیاری از انجمن های علمی کشور وضعیت بهتری دارد، اما همچنان به نظر اینجانب جای عملکرد بسیار بهتری وجود دارد. انجمن سرامیک ضمن عملکرد قابل تقدیر، نیاز به تحول اساسی دارد؛ تا زمانی که با تفکری تکراری، مسیری تکراری طی شود، همان نتیجه تکراری حاصل خواهد شد. برای نتیجه ای متفاوت باید کاری متفاوت با تفکرات متفاوت انجام داد. اجازه دهیم دیگران هم مشارکت کنند.

با تشکر از وقتی که برای این مصاحبه اختصاص دادید، چنانچه مطلب ناگفته­ ای به نظرتان می رسد، بفرمایید.

با امید و تلاش دوچندان و با تغییر و بهبود مستمر، همواره سربلندی و بهروزی برای تلاشگران عرصه صنعت و دانش سرامیک کشور عزیزمان آرزومندم. یا علی مدد.

لطفاً مختصری از بیوگرافی خود را جهت آشنایی خوانندگان بفرمایید.

فرزاد معصومی هستم متولد 31/1/1331 در اصفهان- فارغ التحصیل رشته زمین شناسی در سال 1353 از دانشگاه اصفهان- شروع فعالیت کاری و اشتغال خود را بلافاصله پس از خدمت سربازی در ابتدای سال 1356 در کاشی اصفهان آغاز نمودم و مدت 14 سال در این کارخانه مشغول بکار بودم و سپس در خردادماه سال 1370 به کاشی مرجان آمدم و به لطف خداوند بزرگ 25 سال است که در کاشی مرجان انجام وظیفه می نمایم. بنابراین طی 39 سالی که بکار اشتغال دارم تماماً در صنعت کاشی و سرامیک بوده و حتی یک روز از این صنعت فاصله نگرفته ام.

جایگاه علم سرامیک در کشور ایران را چگونه ارزیابی می­کنید و آیا شرایط برای پیشرفت در این رشته را مثبت ارزیابی می­کنید؟

جدا از وضعیت کنونی صنعت سرامیک و رکود فعلی آن، علم سرامیک در ایران با توجه به استعدادهای موجود چه از دیدگاه مواد اولیه معدنی قابل دسترس و نیروهای دلسوز و متخصص و در اختیار داشتن مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی متعدد از جایگاه مطلوبی برخوردار می باشد و حتی شرایط برای پیشرفت آن در صورتیکه بستر سازی مناسبی برای آن در نظر گرفته شود وجود دارد.

آیا تعداد دانشجویان و دانشگاه­هایی که در این رشته فعالیت می­کنند با توجه به گستردگی این رشته کافیست؟

با توجه به گستردگی این صنعت و یادآوری این مطلب که صنعت سرامیک به کاشی سازی محدود نمی شود نظر من نیز به افزایش مراکز آموزشی علمی و مجهزتر و کاربردی تر و هم افزایش دانشجویان این رشته، مثبت می باشد.

واحد­های درسی که در این رشته ارائه می­شود تا چه حد نیازهای موجود در این صنعت را پاسخ می­دهد؟

طی این مدت طولانی که در این صنعت کار کرده ام و با فارغ التحصیلان زیادی سرکار داشته ام، متأسفانه واحدهای درسی دانشگاهی را خیلی کاربردی برای شروع بکار و خصوصاً انتظاری که کارخانجات از مهندسین سرامیک برای رفع نیازهای سرامیکی خود دارند همسو نمی باشد.

برای اینکه فارغ­التحصیلانی که وارد بازار می­شوند برای بازار کار مفید باشند و بهره وری لازم را داشته باشند چه پیشنهادهایی دارید؟ توصیه شما به کارشناسانی که اخیراً از دانشگاه فارغ­التحصیل شده­اند، چیست؟

ببینید در ادامه پاسخ به سوال بالا به نظر من اگر دانشجویی قصد ادامه تحصیل و یا تدریس داشته باشد واحدهای درسی موجود کافی است. اما اگر قصد استخدام در صنعت را داشته باشند مطالب درسی آموزش داده شده کاربردی نبوده و حداقل نیاز به یک تا دوسال کارآموزی و آموزش در کارخانه و درجوار افراد با تجربه، حتی آنانیکه با مدارک پائین تر اما تجارب طولانی تر دارند، است. اما پذیرش این قضیه برای هر دو طرف مشکل می باشد. بعبارت دیگر برای یک مهندس سرامیک سخت است که یک نفر دیپلم به او آموزش دهد و برای دیپلمه ایکه سالهاست در کارخانه اپراتوری میکند نیزقابل تحمل نیست که به مهندس تازه وارد آموزش دهد چرا که بوضوح میداند او فردا رئیس مستقیمش خواهد شد. بنابراین این آشنائی و کارآموزی بایستی در دوران تحصیل انجام شده باشد.

با تجربه­ ای که در این سال ها بدست آورده ام، بنظر من ماهیت رشته سرامیک در دانشگاه و نحوه تدریس بایستی کلا عوض شود، سرامیک از جمله صنایعی است که پیدا کردن تخصص در آن با تجربه در کارخانه و تولید بدست می آید نه گذراندن واحدهای درسی دانشگاهی که در ترم بعد همه از یاد دانشجو رفته است. پیشنهاد من این است که دانشجویان این رشته یک سال یا دو سال واحدهای درسی کاربردی را پاس کنند سپس یک یا دو ترم به کارخانجات بیایند و حتی می توان برای این مدت چند واحد کارآموزی در نظر گرفت و دوباره به دانشگاه برگردند و حتی ترم های آخر دوباره این سیکل تکرار شود. اینکه دانشجویان یک تا دوماه پروژه خود را که اکثراً تحقیقاتی و برای صنایع سرامیک در آن لحظات کاربردی نیست را آن هم در تابستان گذرانیده و قصه تمام شود کافی نیست. رشته سرامیک بایستی همانند مراکز حرفه ای وزارت کار، تحصیل با کار در صنعت ادغام شود مثل کاری که هم اکنون در دانشگاه Faenza ایتالیا که بزرگترین مرکز دانشگاهی ایتالیاست انجام می شود. وضعیت امروز یعنی ارتباط دانشگاه با صنعت بیشتر در حد شعار است تا عمل.

بنابراین توصیه من به دانشجویان رشته سرامیک این است که بپذیرند و این تحمل را داشته باشند که در بدو استخدام نیازمند کارآموزی در سخت ترین بخش های کارخانجات این صنعت حتی در پائین ترین رده شغلی هستند. مدتی را مشغول بکار شوند و از این آموزش هیچ ترس یا احساس سبک شدن و خرد شدن شخصیت به خود را ندهند.

ببخشید پاسخ این سوال طولانی شد اما دلم می خواهد تجربیات چهل سال گذشته خود را برای این عزیزان بازگو کنم. اگر من 25 سال است مدیرعامل کاشی مرجان هستم، یک شبه به این شغل نرسیده ام، 14 سال قبل از آن کار خود را با اپراتوری و شاگردی در کاشی اصفهان در کنار چند مهندس سرامیک فرانسوی در سال 1356 آغاز کردم. آن زمان همکلاسی ام که با هم مشغول کار شدیم به من می گفت این ها دارند از تو کار می کشند و خودشان مدیریت می کنند، همین شد که او را اخراج کردند و چون شاگرد اول رشته شیمی دانشگاه اصفهان بود در هنرستان سرامیک مشغول بکار شد و 30 سال فقط تدریس کرد حالا هم بازنشسته و بیکار است. یک روز به کاشی مرجان نزد من آمد، خاکی را برای فروش آورده بود، گفتم حالا من نوکری میکنم یا تو ، قبول کرد که تفکر اشتباه او در جوانی و بلند پروازیش که میخواست از راه نرسیده رئیس آزمایشگاه شود، او را از مسیر پیشرفت دور ساخت. اکنون برخی از جوانان و فارغ التحصیلان ما چنین طرز فکری دارند.

باور کنید حتی موردی را در مصاحبه داشته ام که سئوال میکرد نمی شود در دفتر مرکزی شما کار کنیم حتی اگر مربوط به رشته تحصیلی ام نباشد، علت را پرسیدم، جواب این عزیز این بود که آخه کارخانجات راهش دور است، شیفتی است، پوست من به گرد و خاک و گل حساسیت دارد. این تفکر نشان می دهد که او اصلاً از اول راه را اشتباه رفته و برای این کار ساخته نشده است. به شوخی به او گفتم صبر کن من در حال احداث کارخانه تولید اقلام بهداشتی پوست صورت، واقع در قلب چهارباغ اصفهان هستم، حتماً از وجود شما برای مدیریت آن استفاده خواهم کرد!!! امید است این خاطره واقعی باعث آزرده خاطر شدن عزیزانی که بجای فرزندان من هستند نشود، اما بپذیرید بقول قدیمی ها "نردبان پله، پله" و مسیری که یک شبه طی شود مسلماً پایدار نخواهد بود.

با توجه به اینکه شما یکی از افراد موفق در بخش صنعت سرامیک هستید، بفرمایید که چگونه وارد صنعت شدید و شما و شرکت شما هم اکنون در چه وضعیتی قرار دارید؟

شرایط اشتغال به کار من در آن سال ها با امروز قابل مقایسه نیست. من در ابتدای سال 1356 (قبل از انقلاب) و در شرایطی که هنوز آخرین روزهای خدمت سربازی را می گذراندم به کاشی اصفهان که در شرف راه اندازی بود رفتم، این کارخانه با نظارت فرانسوی ها و کارخانه سراباتی فرانسه قرارداد دانش فنی و راه اندازی داشت. چون به زبان انگلیسی تسلط داشتم با یک مصاحبه کوتاه درخواست کردند که از همین فردا پیش ما بیا و ما یک نفر زمین شناس را برای کنترل مواد اولیه نیاز داریم. باور بفرمائید دست مرا گرفت و برد پیش رئیس کارخانه که او هم آلمانی بود و گفت این آقا بایستی از فردا در کاشی اصفهان و در آزمایشگاه مشغول بکار شود. که آخرین روز سربازی من مواجه با اولین روز استخدام در کاشی اصفهان شد حتی بدون یک روز فاصله .

و سپس دوره های مختلفی را در اکثر کارخانجات لعاب سازی، رنگ سازی، شابلون سازی، مواد واسطه ایی (چون در آن زمان بجز خاک های معدنی همه چیز وارداتی بود) در ایتالیا، آلمان، سوئیس، هلند و اسپانیا گذراندم. و کم کم بعنوان یک متخصص سرامیک پله های ترقی را روز به روز طی نمودم.

 به لطف خداوند بزرگ 25 سال است مدیر عامل کاشی مرجان هستم و این کارخانه علیرغم وضعیت رکود و نابسامانی بازار امروز یکی از برندهای معروف کاشی در ایران می باشد.

برای بهبود شرایط صنعت سرامیک چه پیشنهادهایی دارید؟

متاسفانه هم متولیان امر (وزارت صنایع از جهت صدور مجوزهای بی رویه بدون مطالعه انتهای خط) و هم صاحبان این صنعت درجهت راه اندازی کارخانجات متعدد کاشی سازی خصوصاً در منطقه یزد بدون در نظر گرفتن نیاز مملکت به این صنعت و وضعیت صادرات، و متاسفانه رقابت های ناسالم و محصولات بی کیفیت، فقط منجر به بالا بردن تولید این صنعت شده است که اکنون با توجه به رکود صنعت ساختمان و بالا بودن دپوی بی حد و اندازه کارخانجات کاشی، وضعیت نابسامانی در پیش روست. اما بهر حال برای بهبود شرایط، رو آوردن به اولاً افزایش کیفیت به جای کمیت و نوآوری در محصولات و تولید کردن محصولی که دیگران تولید نکرده اند و دست برداشتن از این شعار اولین بودن در فلان ... محصول و دوما پیدا کردن بازارهای جدید صادراتی جدا از عراق می تواند راه گشا باشد. گرچه بنظر من صادرات به عراق این چند ساله بهرحال مشکل بزرگی را برای فروش محصولات کارخانجات از پیش رو برداشت و اگر نبود این کشور و صادرات آن و این صنعت زودتر از این ها به بن بست رسیده بود.

اما از طرفی هم برخی از آب گل آلود ماهی گرفته و هر محصول بی کیفیت را با نازل ترین قیمت به این کشور صادر نمودند. اما اکنون زمان دست برداشتن از این تفکر و روآوردن به تولیدات با کیفیت و صادر کردن به کشورهای خواهان محصول خوب با قیمت مناسب و معقول تر فرا رسیده است.

رکود بازار تولید در چه بخشی از صنعت سرامیک نهفته است و راه حل مقابله با آن چیست؟

من فکر میکنم وقتی صنعت ساختمان کشور دچار رکود می شود و کارخانجات سیمان کشور با کاهش تولید و توقف همراه می گردند سایر صنایع وابسته به این صنعت نیز دچار رکود می شوند. بنابراین تا کار بصورت ریشه ای حل نشود پرداختن به تقویت شاخ و برگ ها راه چاره نیست.

البته بی انصافی نشود رکود صنعت و بازار اکنون مربوط تنها به ایران نیست، اکنون دنیا  با این مشکل روبروست و بزرگترین صنایع کشورهای صنعتی دنیا مدت هاست رشدی نداشته و منتظر آینده ای روشن تر هستند و فقط چینی ها از این بازار آشفته حداکثر استفاده را برده و بار خود را بسته اند.

مشکلات صاحبان صنایع خصوصی سرامیک چیست؟

صنایع خصوصی مانند نهال های تازه رشد کرده هستند که هنوز ریشه محکمی در زمین ندارند تا در مقابل بحران ها بتوانند روی پای خود ایستاده و مقاومت کنند. صاحبان صنایع خصوصی که جان و مال خود را برای صنعت خود فدا کرده اند و بهترین روزهای عمر خود را برای تولید و اشتغال بکار جوانان، خالصانه صرف کرده اند نیاز به حمایت دارند. نقدینگی بزرگترین مشکل صنایع خصوصی است. بهره های بانکی علیرغم شعارهای موجود کمر صنایع خصوصی را شکسته است. واردات بی رویه آن هم از کانال های غیرقانونی و قاچاق از یک طرف، بالا رفتن هزینه های تولید از طرف دیگر، رکود در فروش و بالا رفتن موجودی های انبار باعث گردیده صنایع کوچک و خصوصی نفس های آخر را بزنند و بیش از این قادر به مقاومت نیستند و این مشکلات در حالی رو به افزایش است که متاسفانه واحدهای تولیدی با کیفیت ضربه بیشتری از واحد بزرگتر که فقط بفکر کمیت و تولید محصولات بی کیفیت و ارزان فروشی بودند خوردند.

در خصوص صنایع سرامیک به خصوص کاشی، لعاب، رنگ و سرامیک در ایران و مقایسه آن با وضعیت منطقه و جهان چه نظری دارید؟

طبیعی است وقتی کارخانجات کاشی و سرامیک با حداقل ظرفیت کار می کنند صنایع وابسته به آنها که بایستی مواد اولیه آنها را تامین کنند با کاهش ظرفیت و عملاً توقف تولید مواجه شده اند خصوصاً افزایش هزینه های تولید، گران شدن مواد اولیه وارداتی و داخلی، تعدد و رشد بی رویه تولید کنندگان لعاب و رنگ و رقابت سرسختانه تولیدکنندگان منطقه خصوصاً چینی ها وضعیت آنها را به خطر انداخته و بتدریج آنها نیز  در حال تعطیلی کارخانجات خود و بیکار شدن کارگرانشان شده اند.

ارتباط بین صنعت و دانشگاه در ایران همواره یک دغدغه پایدار بوده است. با توجه به شرایط موجود، میزان این ارتباط را چگونه ارزیابی می­کنید؟

پاسخ این سوال را من در سوال 5 به اندازه کافی داده ام اما در مجموع من ارتباطی واقعی و عملی بین این نهاد و صنعت نمی بینم که بخواهم به ارزیابی آن بپردازم.

نقش مطبوعات تخصصی در اطلاع رسانی صنعت مربوط را چگونه ارزیابی می کنید؟ چه باید کرد که آنها بالنده تر و پرمحتواتر شوند؟

مجلات تخصصی و نشریه های سرامیکی بنظرمن در این چند ساله بسیار خوب عمل کرده اند هم رشد مطلوبی داشته اند. مطالب تخصصی، ترجمه ها، همفکری و همکاری اساتید و نخبگان این صنعت باعث رشد قابل توجه این مجلات و مطبوعات شده اند، آمارها و اخبار آنان کاملا ً به روز و مفید می باشد. هر چقدر بتوانیم به آنها آمار صحیح تر و واقعی تر بدهیم، پرمحتواتر و بالنده تر خواهند شد.

آینده صنعت سرامیک ایران را چگونه می­بینید؟ اگر دوباره به گذشته باز گردید آیا همین راه و همین زمینه تخصصی را برای خود انتخاب می­کنید؟

حقیقتاً من آدم خیلی بدبینی نیستم و امیدوارم روزی نزدیک فرا رسد و رشد و شکوفائی گذشته به این صنعت باز گردد. اما در مورد خودم و علاقه وافری که به این صنعت دارم و بیش از 3/2 عمر خود را در این رشته گذرانیده ام، مطمئناً در صورت شروع مجدد راهی جز  این صنعت را در پیش نخواهم گرفت.

از خاطرات دوران تحصیل دانشجویی، همکلاسی­ها و اساتید خود بفرمایید.

خاطرات دوران تحصیلم به زمان های خیلی دور باز می گردد یعنی 45 سال پیش و بیاد آوری همه آنها دور از ذهن می باشد. بنظر من دوران دانشجوئی جذاب ترین و شاداب ترین دوران زندگی هر تحصیل کرده دانشگاهی است اما افسوس که همه وقتی در کوران این دوران هستند عجله دارند زودتر تمام شود.

 از تعداد انگشت شماری همکلاسی های دانشگاهی ام خبر دارم که اکثراً مشاغل خوب و پر مسئولیتی  را بدست داشتند اما چون اکثراً شغل دولتی داشتند اکنون بازنشسته شده و از آنها بی خبرم. البته خود من اکنون 64 ساله ام واز نظر قوانین کار سالهاست بازنشسته شده ام، اما چون سهامدار کاشی مرجان هستم بازنشستگی برای کسی که خودش کارفرماست معنی ندارد و محکوم به کار و فعالیت تا آخرین لحظه عمر خواهد بود.

 از اساتید دانشگاهی ام چند نفرشان به رحمت خدا رفته اند و یکی دونفرشان پس از بازنشستگی اکنون در شرکت های خصوصی فعال هستند. اما جا دارد اینجا یادی کنم از عزیزترین استادم مرحوم دکتر جعفریان پدر استاد فسیل شناسی در ایران که از خود با ارزش ترین موزه فسیل و سنگ شناسی را در اصفهان بیادگار گذاشت.

انجمن سرامیک ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟ لطفاً پیشنهادهای خود را برای رشد این انجمن بفرمایید؟

انجمن سرامیک ایران یک نهاد کاملاً علمی و تخصصی است که در بین سایر انجمن های این صنعت فعالیت دارد. پدر صنعت سرامیک ایران، استاد گرامی جناب دکتر مارقوسیان پایه گذار این انجمن بوده و همکاران ایشان همچون دکتر گلستانی فرد و سایرین سال هاست بدون هیچ چشم داشتی در این انجمن فعالیت دارند که به نوبه خود از همه این عزیزان تشکر و قدردانی دارم.

این انجمن یکی از تشکل های علمی و پایدار این صنعت بوده که در این چند ساله خارج از هر فرقه و گروه سیاسی فعالیت داشته است. سمینارهای علمی و بین المللی که تاکنون اجرا کرده بی نظیر بوده و بزرگترین راهی که میتوان به این انجمن کمک کرد حمایت همه جانبه و در اختیار گذاردن اطلاعات و آمارهای صحیح از وضعیت تولید و امور سرامیکی انجام گرفته در مراکز آزمایشگاهی کارخانجات می باشد.

فرصت را غنیمت شمرده یادی کنم از مرحوم دکتر حمید جزایری یکی از پایه گذاران این انجمن و این صنعت که در انجام فریضه حج، دار فانی را وداع گفت و همچنین دوست قدیمی و برادر عزیزم دکتر یوسفی که در جوار صنعتی که سال هاست مشغول هستند، با این انجمن همکاری همه جانبه دارند.

با تشکر از وقتی که برای این مصاحبه اختصاص دادید، چنانچه مطلب ناگفته­ای به نظرتان می رسد، بفرمایید.

در پایان برای شما نیز که پس از 40 سال خدمت به سراغ این حقیر آمدید آرزوی سلامتی و موفقیت دارم.

شهریور 1395

اصفهان–کاشی مرجان

فرزاد معصومی

لطفاً مختصری از بیوگرافی خود را جهت آشنایی خوانندگان بفرمایید.

مرتضی طهماسبی هستم فارغ التحصیل کارشناسی رشته مهندسی عمران از دانشگاه گیلان در سال 1369.  تحصیلات متوسطه را در دبیرستان های البرز و هشترودی تهران گذرانده ام. از سال 1377، فعالیت اقتصادی را به عنوان مدیرعامل و عضو هیئت مدیره شرکت مهندسی بازرگانی درداران سریر شروع کرده ایم، که بحمدالله با گذشت سالیان بر توسعه این فعالیت ها کوشش شده است. همکاری تنگاتنگ شرکت مهندسی بازرگانی درداران سریر با تأمین کنندگان معتبر جهان در زمینه مواد اولیه کارخانجات کاشی و سرامیک، لعاب، نسوز و سرامیک های صنعتی از جمله این فعالیت ها بوده است.

جایگاه علم سرامیک در کشور ایران را چگونه ارزیابی می­کنید و آیا شرایط برای پیشرفت در این رشته را مثبت ارزیابی می­کنید؟

دانشگاهیان عزیز ما در این خصوص باید اظهار نظر بفرمایند ولی در حیطه تولید بنظر جای بسیار بیشتری برای کارکردن و تولید محصولات کیفی توسط تولید کنندگان داخلی وجود دارد. روی آوری به رشته های دانش بنیان و محصولاتی که به واسطه عدم وجود تکنولوژی مغفول  مانده اند.

با توجه به اینکه شما یکی از افراد موفق در بخش صنعت سرامیک هستید، بفرمایید که چگونه وارد صنعت شدید و شما و شرکت شما هم اکنون در چه وضعیتی قرار دارید؟

از اینکه این شرکت را موفق قلمداد می نمائید تشکر می کنیم، گرچه این لفظ می تواند بسیار نسبی باشد. ولی در روند توسعه شرکت و دوام آن طی بالغ بر 18 سال، موفقیت هایی داشته ایم که جای شکر گزاری از خدای متعال را دارد. من علت این موفقیت نسبی در کار را ابتدا همیت و علاقه همکاران به انجام کارها بدور از منافع شخصی و در جهت گسترش کار می دانم و از بعد اقتصادی اینکه مدیران شرکت، سال ها تلاش نموده اند تا از منافع شرکت در جهت توسعه استفاده کنند و همواره به دامنه کالاهای مربوطه ومسئولیت پذیری بعد از فروش بیافزایند. در این خصوص نقش تفکر سیستم مدار و شبکه را جهت بالا بردن بهره وری فعالیت ها نمی توان نادیده گرفت. تلاش در جهت حضور در نمایشگاه های بین المللی و تحکیم ارتباطات دو و چند جانبه با مشتریان و تأمین کنندگان خارجی از اهم این موفقیت های نسبی بوده است.

برای بهبود شرایط صنعت سرامیک چه پیشنهادهایی دارید؟

ارتباط هرچه بیشتر دانشگاه با صنعت و استفاده از تکنولوژی روز دنیا در کنار حمایت های صادراتی دولت.

رکود بازار تولید در چه بخشی از صنعت سرامیک نهفته است و راه حل مقابله با آن چیست؟

رکود فعلی صنعت دارای ابعاد مختلفی است که طبیعتاً بخش ابنیه و ساخت و سازه های عمرانی به دلیل عدم وجود نقدینگی (در روش های سنتی ) از جمله آن است. تولید صادرات محور می تواند راه برون رفت اقتصاد از این رکود باشد.

مشکلات صاحبان صنایع خصوصی سرامیک چیست؟

در حال حاضر رکود بازار فروش محصولات نهایی و طولانی شدن برگشت سرمایه.

ارتباط بین صنعت و دانشگاه در ایران همواره یک دغدغه پایدار بوده است. با توجه به شرایط موجود، میزان این ارتباط را چگونه ارزیابی می­کنید؟

در سالهای اخیر گفته می شود که بین این دو بخش تعاملات بیشتری از گذشته صورت گرفته است ولی به هر حال این تعاملات می بایستی مداوم و همیشگی باشد. درکلیه کشورهای پیشرفته بودجه هایی جهت این امر به دانشگاه ها اختصاص داده می شود که با کنترل زمانی و بررسی راندمان آن بایستی سنجیده شود.

به عنوان مثال در کشورهای پیشرفته از اساتید و دانشجویان در زمینه اجرای پروژه های نو استفاده می شود و بودجه های خوبی نیز برای آنها تعریف می شود که در پایان چنانچه به بخش صنعت نیز راه نیابد، تمامی تلاش ها بعنوان بخشی از زنجیره تحقیقات آینده در دانشگاه ها نگهداری و در زمان خودش استفاده می شود.

نقش مطبوعات تخصصی در اطلاع رسانی صنعت مربوط را چگونه ارزیابی می کنید؟ چه باید کرد که آنها بالنده تر و پرمحتواتر شوند؟

مطبوعات با تحقیقات در ارتباط با مرزهای خارجی می تواند دانش روز دنیا را به تولید کنندگان داخلی انتقال دهند.

آینده صنعت سرامیک ایران را چگونه می­بینید؟ اگر دوباره به گذشته باز گردید آیا همین راه و همین زمینه تخصصی را برای خود انتخاب می­کنید؟

صنعت سرامیک ایران از سابقه طولانی برخوردار است و مانند هر رشته و هنری باید در ادامه مسیر کامل تر شود. همانگونه که می دانید میلیاردها تومان برای نصب ماشین آلات و تولید این صنعت هزینه شده است که باید برای خروج از بحران آن تلاش کرد.

از خاطرات دوران تحصیل دانشجویی، همکلاسی­ها و اساتید و ... خود بفرمایید.

خاطرات دوران  دانشجویی بسیار شیرین ودر عین حال در زمان خود با سختی های زیاد همراه بوده ولی بنظرم از بهترین دوران زندگی آدمی، دوران تحصیل و دل مشغولی های یادگیری است. فطعاً اگر دانشجو تجربه امروز را داشته باشد با نیت و همیت بهتر و بیشتری درس می خواند .

انجمن سرامیک ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟ لطفاً پیشنهادهای خود را برای رشد انجمن بفرمایید؟

انجمن سرامیک از ملزومات جامعه علمی هر کشور است. امید است در راه معرفی تکنولوژی و صنعت جهانی موفق تر باشید.     

با تشکر از وقتی که برای این مصاحبه اختصاص دادید.

مصاحبه با دکتر میشل دوندی عضو انستیتو دانش و تکنولوژی سرامیک ایتالیا

ارزیابی کلی شما در مورد صنعت سرامیک سنتی ایران چیست؟

من برای اولین بار به ایران سفر کردم. تا قبل از این در مورد صنعت سرامیک ایران اطلاعاتی نداشتم به غیر از اینکه می دانستم صنعت تولید کاشی و سرامیک ایران به چهارمین کشور تولید کننده در جهان تبدیل شده است. از همایش و نمایشگاه برگزار شده تصوری از توانایی بزرگ در ظرفیت نیروی انسانی و ظرفیت تولیدی پیدا کردم.

آینده صنعت سرامیک ایران را چگونه می بینید؟

تمامی صنایع تولید کاشی در کل جهان با یک سری چالش های کوتاه مدت و بلند مدت روبه رو هستند. صنایع ایران در سال های آتی باید تصمیم بگیرند که آیا تمرکز آنها باید بر روی رشد بازار داخلی و یا پیشبرد صادرات و رقابت با بازار خارجی باشد. گزینه بازار داخلی آسان تراست اما این مسئله نیازمند گسترش تکنولوژی و افزایش کیفیت محصول بر اساس استانداردهای ملی است. مسلماً صادرات مسیر دشوارتری است، اما این مسیر شرکت های تولید کننده را وادار به روزرسانی مدوام تکنولوژی، باعث رقابت بیشتر و نوآوری می کند. در بلند مدت صنایع تولیدکننده کاشی باید توسعه پایدار اقتصادی و زیست محیطی خود را نشان دهند. در آینده بدون شک دستیابی به منابع انرژی و آب به طور فزآینده ای دشوارتر و گران تر خواهد شد، بنابراین فن آوری های سبز با انرژی و مصرف آب کمتر به عامل قوی رقابتی تبدیل خواهند شد.

آیا از فن آوری های نوین به درستی استفاده می شود؟

من فکر می کنم که فن آوری های نوین برای صنایع سرامیک ایران در دسترس قرار گرفته اند. به نظر می رسد که تنها موضوع، حمایت مالی است. به هر حال استفاده بهینه صنایع از توانایی های بالقوه خود بستگی به اهداف آنها در قالب استانداردهای کیفیت و هزینه های تولید دارد. اگر بازار داخلی نیازی به استانداردهای بالا نداشته باشد و یا میزان سود تولید کنندگان کاشی رضایت بخش باشد، در این صورت نیازی به تأکید بر استفاده از فن آوری های نوین نخواهد بود.

آیا نشانه ای از خلاقیت که توسط صنایع ایرانی انجام گرفته باشد، مشاهده کردید؟

من تا قبل از حضور در ایران هیچ شناختی در مورد برند یا محصول ایرانی در زمینه سرامیک های سنتی نداشتم. با این وجود در طول سفرم تقاضاهایی برای دستیابی به فرآیندهای تولید سرامیک و محصولات نوین توسعه یافته در ایران مشاهده کردم. به دلیل وابستگی زیاد صنایع سرامیک ایران به تکنولوژی تولیدکنندگان خارجی، به نظر می­رسد که این یک مسیر طولانی است. در ابتدا فراهم کردن زمینه­ای برای مقاوم سازی ظرفیت تحقیق و توسعه شرکت ها توسط بهبود ارتباط بین صنعت و دانشگاه ضروری است.

انجمن سرامیک ایران و هم چنین دانشجویان تحصیلات تکمیلی با همکاری مؤسسات خارجی آمادگی فراهم کردن تمهیدات مورد نیاز در جهت داشتن آینده بهتر برای صنایع سرامیک بین المللی را دارند. در این زمینه چه توافقاتی را پیشنهاد می­کنید؟

اخیراً انجمن سرامیک ایران با حمایت انجمن سرامیک ایتالیا به عنوان عضو وابسته انجمن سرامیک اروپا پذیرفته شده است. این اولین گام بسیار مهم است، با توجه به ارتباط بسیار زیاد نقش فعال اعضای ایرانی که در این زمنیه خواهند داشت، این عضویت یا تنها به یک ارتباط رسمی و یا به یک فرصت عالی تبدیل خواهد شد. به عنوان مثال، اعضای تخصصی سرامیک های صنعتی انجمن سرامیک اروپا (که توسط ایتالیا، اسپانیا، ترکیه و آلمان سازماندهی می شوند) می توانند بازو برگزاری رویدادهای ویژه برای صنعت سرامیک سنتی شوند. ثانیاً انجمن سرامیک ایران می تواند امکان توافق با انجمن های وابسته در رابطه با فعالیت های خاص که هدف آنها آموزش در راستای تولید سرامیک است، داشته باشد.

آیا فکر می­کنید مؤسسه شما در این رابطه می­توانند پیشنهادی داشته باشد؟

ج. انجمن سرامیک ایتالیا آمادگی همکاری با انجمن سرامیک ایران در برگزاری رویدادها (برای مثال کارگاه های آموزشی در رابطه با تکنولوژی سرامیک) و کلاس­های آموزشی (برای مثال دوره های آموزشی برای تکنیسین­ها) دارد که برای موفقیت ابتدایی کمک یک نیروی سوم نیز ضروری است. در واقع انجمن سرامیک ایتالیا اساساً می­تواند نقش مدیریتی (متخصصین، مدرسین، مشاوران و غیره برای هر نوع آموزشگاه و رویدادی می توانند در اختیار قرار گیرند) داشته باشد. از این نقطه نظر مؤسسات تحققیاتی ایتالیا مانند CNR-ISTEC Faenza (که من نیز عضو آن می باشم)، دانشگاه مُدِنا و رِجیو اِمیلیا و مرکز سرامیک بولونیا از یک طرف در رابطه با در اختیار گذاشتن متخصصین و مدرسان و از طرف دیگر پیشنهاد همکاری در پروژهای تحقیق و توسعه (R&D) می­توانند نقش فعالی را ایفا کنند.

ارتباط بین صنعت و دانشگاه در ایران یک موضوع طولانی مدت است. در صنایع سرامیک سنتی تقریباً هیچ رابطه ای بین این دو در تحقیقات وجود ندارد.  نظر شما در این رابطه چیست؟

این یک مسئله نگران کننده است که به یک موضوع گسترده در صنعت سرامیک سنتی تبدیل شده است. من شنیده ام که در ایران برنامه ای برای آموزش محققان دانشگاهی برای گذراندن زمان بیشتر در صنعت و خارج از کشور وجود دارد، این برنامه می تواند شروع خوبی باشد، اما استراتژی کلی آن باید در جهت بهبود رابطه ی صنعت و دانشگاه باشد. مثال های گوناگونی وجود دارد که چگونه کشورهای مختلف با این مشکل مقابله می کنند. اسپانیا یک استراتژی بلند مدت بر اساس به اشتغال گرفتن دانش آموختگان تحصیلات تکمیلی و دکتری توسط صنعت دارد، که این برنامه توسط یک مؤسسه جهت برقراری ارتباط بهینه طی زندگی کاری شاغلان به وجود آمده است.در ترکیه کمک هزینه تحصیلی در مقطع دکتری توسط صنعت تأمین می شود و هم چنین آزمایشگاه های صنعتی (که بیشتر شاغلین آن دانش آموختگان تحصیلات تکمیلی و دکتری هستند) توسط دولت حمایت مالی می شوند. برزیل برنامه ی "علم بدون مرز" را در مقیاس بزرگ شروع کرده است که بر اساس آن محققان خارجی برای کار بر روی پروژه های صنعتی استخدام می شوند و بسیاری از دانشجویان می توانند یک سال را جهت آموزش در خارج از کشور سپری کنند. در ایتالیا یک شبکه در حوزه سرامیک به وجود آمده است که شامل دانشگاه ها، مراکز تحقیقاتی و کارخانه ها می باشد.

با تشکر از خانم مهندس سلین غریبیان به خاطر ترجمه متن مصاحبه

مصاحبه با دکتر پائولو زنینی عضو هیئت علمی دانشگاه مودنا، رئیس انجمن سرامیک ایتالیا، عصو هیئت مدیره انجمن سرامیک اروپا و اتحادیه بین‌المللی سرامیک و همچنین عضو کمیته علمی مجلات Ceramics International، American Ceramic Society و  Ceramic World Review

ارزیابی کلی شما از وضعیت صنعت سرامیک‌های سنتی در ایران چیست؟

پیش از حضور در ایران، اینجانب اطلاعات کاملی در خصوص اهمیت صنعت سرامیک ایران کسب کرده بودم. این صنعت موجب شده است که ایران به رتبه چهارم تولید کنندگان کاشی در دنیا برسد که البته در آینده نزدیک به رتبه سوم خواهد رسید. چنین پیشرفتی در ایران مدیون پتانسیل بالای این کشور در تولید مواد اولیه سرامیکی و دستگاه‌های مدرن خریداری شده در این صنعت می باشد. عمده اطلاعات من در این زمینه از طریق تولیدکنندگان ایتالیایی دستگاه‌های خط تولید مواد سرامیکی بدست آمده که در حال صادر کردن ماشین و متخصصین خود به ایران بوده‌اند و بالطبع این متخصصین در بازگشت به ایتالیا حامل اطلاعات مفیدی در زمینه فعالیت‌های مربوط به این صنعت در ایران می‌باشند.

آیا می‌توانید تعریفی از نوع جهت‌گیری صنایع مختلف در ایران، به ویژه برای آینده ارائه دهید؟

بازار جهانی کاشی و سرامیک در طول سال‌های گذشته تغییرات شگرفی داشته است. این تحولات را می‌توان به فاکتورهای زیادی از جمله افزایش کیفیت زندگی در بسیاری از کشورها و در نتیجه آن تقاضا برای خانه‌هایی با کیفیت بالاتر، امکان دستیابی به رس‌های جدیدو سایر مواد اولیه از طریق تامین‌کنندگان به روزتر، توسعه تکنولوژی از جمله پاشش جوهری (Ink Jetting)در ترئین لعاب‌ها اشاره کرد که به کشورهای غیر سنتی تولیدکننده مواد سرامیکی اجازه می‌دهد کاشی‌هایی با کیفیت بالا تولید کنند.

 به دلیل توانایی‌های بالای اقتصادی و فنی در ایران، این کشور همواره قادر بوده است خود را به بازار جهانی معرفی نموده و به دیدگاه من چنین روند توسعه‌ای در آینده نیز ادامه خواهد یافت. البته این روند ممکن است با سرعتی که در سال‌های گذشته دنبال شده ادامه نیابد؛ ولی به هر حال روندی پیوسته رو به رشد خواهد داشت. در این مسیر نیاز اساسی ایران افزایش سریع کیفیت و سیاست‌های جدید فروش بوده تا از آن طریق بتواند میزان صادرات خود را افزایش دهد.

آیا تکنولوژی‌های جدید در ایران به درستی مورد استفاده قرار گرفته است؟

توانایی‌ها و قابلیت‌های نیروی انسانی فعال در صنعت کاشی و سرامیک ایران باید هرچه سریع تر افزایش پیدا کرده تا بتواند به خوبی از منافع موجود در پیشرفت‌های تکنولوژیک اخیر بهره‌مند گردد.

 در طول مدت اقامت بنده در ایران بابت حضور در کنفرانس ICTS-2014، این نکته را دریافتم که دانشجویان و اساتید دانشگاهی در ایران از سطح علمی خوبی برخوردار هستند که لازم است توانایی‌های تولیدکنندگان در واحدهای صنعتی فعال در زمینه سرامیک نیز، به این حد از رشد برسد. برای استفاده بهینه از یک تکنولوزی جدید تنها برخوردار بودن از ارتباطات قوی با تولید کنندگان خارجی کافی نبوده، بلکه مهم‌تر از آن ایجاد یک فرهنگ سرامیکی واقعی در کشور واردکننده‌ی تکنولوژی مربوطه بوده که از طریق آن، متخصصین آن کشور قابلیت تحلیل مشکلات تولید و حل این مشکلات را از طریق اقدامات صحیح داشته باشند. بدون این مرحله، تولید همواره تکرار فعالیت‌هایی است که شخص دیگری آن را طراحی کرده است.

آیا شما آثاری از خلاقیت در صنایع ایران مشاهده نمودید؟

 واقعیت آن است که من اطلاعات کافی از محصولات تولید شده در ایران نداشته که بتوانم از طریق آن دیدگاهی منطبق بر واقعیت را ارائه نمایم. اما باید تاکید کنم که تکنولوژی‌های جدید در صورتی که به شکل صحیحی از یک فرهنگ سرامیکی اصیل مطابق آنچه در پاسخ به سوال قبل اشاره کردم منتجشده باشد، می‌تواند به سادگی نتایج مطلوب و اصیل را به همراه بیاورد. مسلم است که در این مسیر کاربرد تخصص‌های جدید که بتواند ارتباطی صحیح بین دنیای هنر، طراحی و معماری با دنیای تکنولوژیک ایجاد کند و همچنین قدرت انتقال مفاهیم زیبایی شناختی به دستورالعمل‌های تکنولوژیک را داشته باشد، حائز اهمیت خواهد بود.

انجمن سرامیک ایران می‌تواند ارتباطاتی با مراکز خارج از کشور جهت ایجاد آینده‌ای بهتر در صنایع سرامیک ایران و همچنین تربیت دانش‌آموختگان متخصص ایجاد کند. به نظر شما بهتر است چه توافقاتی در این زمینه صورت پذیرد؟

 شاید این امر بتواند شروعی مناسب برای تبادل دانشجویان و اساتید باشد که از طریق آن‌ها دانش مشترک موجود افزایش پیدا کرده و نقاط بحرانی شناسایی گردد. علاوه بر آن در ایتالیا نیز، همچون اسپانیا و ترکیه، تجارب زیادی در خصوص مراکز صنعتی فعال در ایران ایجاد خواهد شد، که می‌تواند به افزایش ارتباطات بین مراکز آکادمیک و صنعتی دو کشور کمک کند.

آیا شما فکر می‌کنید مرکز شما بتواند کمکی در این خصوص انجام دهد؟

 مسلما یکی از رسالت‌های تعریف شده در دانشگاه مودنا، کمک به تبادل افراد در شرایطی است که برنامه‌ریزی‌های متناسب تهیه شده و توافقات لازم صورت پذیرفته است. چنین فرآیندی در ارتباط بین این دانشگاه با دانشگاه‌های اسپانیا و ترکیه نیز وجود دارد. انجمن سرامیک ایتالیا می‌تواند به عنوان هماهنگ‌کننده فعالیت‌های فرهنگی از جمله کنفرانس‌ها، نشست‌ها، و انتشار کتاب‌های فنی و تجربی عمل کند. علاوه برآن می‌توان به امکان ایجاد دانشکده‌ها و رشته‌های مرتبط فکر کرد که این امر در گذشته توسط انجمن سرامیک ایتالیا انجام شده است.

ارتباط بین صنعت و دانشگاه در ایران همواره یک دغدغه پایدار بوده است.در صنعت سرامیک‌های سنتی تقریبا هیچ گونه ارتباطی با تحقیق وجود ندارد. ممکن است نظر خود را در این باره بیان کنید؟

 ارتباط بین دانشگاه و صنعت در هر کشوری دشوار است.شاید اسپانیا تنها کشوری باشد که توانسته در سال‌های اخیر ارتباطی مناسب در این زمینه ایجاد کند. علت اصلی این جدایی بین صنعت و دانشگاه به این موضوع بر می‌گردد که صنایع همواره خواستار پاسخی سریع و محرمانه از تحقیقات کاربردی بوده‌اند.این در حالی است که طبیعت تحقیقات آکادمیک، بیشتر متعهد به تحقیقات پایه‌ای بوده که در نهایت باید بین محققین به اشتراک گذاشته شود. علاوه بر آن، مشکلدیگر در تحقیقات مرتبط با سرامیک‌های سنتی آن است که دانشمندان در فعالیت‌های خود عمدتا تمایل به تولید مقالات علمی دارند که بتوانند آن را در مجامع مختلف علمی ارائه نمایند. این مسئله می‌تواند در پارامترهای ارزشیابی آن‌ها همچون ضریب تاثیر (IF)، میزان ارجاعات و رتبه علمی آنها موثر باشند. متاسفانه مجلات و ژورنال‌ها رغبت چندانی به چاپ مطالب مرتبط با سرامیک‌های سنتی نداشته و به همین خاطر دانشجویان و محققین جوان تمایلی به فعالیت در این زمینه تحقیقاتی نشان نمی‌دهند.

در شرایط فعلی، من راه حل ساده‌ای برای این مسئله نمی‌توانم ارائه دهم. شاید تنها امکان موجود، افزایش حمایت‌های مالی و بورسیه تحصیلی دانشجویان دکتری از طریق صنعت بوده که به دانشمندان و متخصصان اجازه دهد در فضائی مناسب با شناخت هرچه بیشتر دانش مشترک خود فعالیت نمایندو این بدان معناست که صنایع، پساز این باید برای تحقیقات طولانی مدت سرمایه‌گذاری کنند و فقط به دنبال دستیابی به نتایج آنی نباشند. 

با تشکر از آقای مهدیار طاهری برای ترجمه متن مصاحبه

مصاحبه با مهندس کیوان حمزه­زاده توفیقی، با بیست سال حضور در صنعت کاشی ایران

مهندس کیوان حمزه­زاده توفیقی از دانشجویان ورودی سال 1368 به رشته مهندسی مواد- گرایش سرامیک دانشگاه علم و صنعت ایران است. از رشته مهندسی مکانیک انصراف داد تا رشته مهندسی سرامیک را به ­عنوان تنها زمینه­ تخصصی زندگی حرفه­ای خود انتخاب کند. او در سال 1372 دانش آموخته شد و فعالیت حرفه­ای خود را از صنعت کاشی کشور شروع و همچنان از جمله متخصصان این حوزه است. اعتقاد دارد که صنعت سرامیک ایران هنوز جوان است و مهم­ترین مشکل دانش آموختگان رشته مهندسی سرامیک را این می­داند که در رده مدیریت­های ارشد سازمان­ها، حضور متخصصان سرامیک بسیار کم­رنگ است و مدیران غیر متخصص، مشکلات صنعت سرامیک را به­خوبی درک نمی­کند. چشم­انداز روشنی بری این صنعت در آینده می­بیند اگر کارشناسان در بخش تولید نسبت به رفع عیوب در سیستم اهتمام بورزند و معتقد است که بخش زیادی از مشکل برطرف می­شود. برای رفع عیوب از صنعت سرامیک می­گوید که فرایند تولید کاشی و سرامیک را باید مانند تولید پره توربین­های سرامیکی یا ایمپلنت­های دندانی مهم بدانیم. در ادامه مصاحبه با او را می­خوانید.

1- لطفاً مختصری از بیوگرافی و تحصیلات خود در رشته سرامیک را بیان کنید.

من کیوان حمزه_­زاده توفیقی فارغ­التحصیل رشته مهندسی مواد– گرایش سرامیک از دانشگاه علم و صنعت ایران در سال 72 هستم و از زمان شروع به کار تاکنون در کارخانجات تولید کاشی و سرامیک کشور مشغول به کار بوده­ام. کار خود را از کارشناسی آزمایشگاه شرکت کاشی و سرامیک الوند آغاز کرده و طی مدت ده سال خدمت در این شرکت تلاش کردم که مباحث علمی و آموخته­های خود را در تولید این محصول به­صورت عملی به کار ببندم. با سمت مدیریت فروش صادرات و بازاریابی از الوند جدا شده و به­مدت سه سال در شرکت کاشی پارس با سمت نماینده مدیر عامل در امور فنی و مدیر بازرگانی (خرید، فروش و بازاریابی) ادامه مسیر دادم. سپس با سمت مدیر بازار­یابی شرکت آپادانا سرام مشغول به­کار مجدد شده و پس از گذشت سه سال با سمت مدیر فروش و بازاریابی، از سیستم منفک شدم. از آن زمان به بعد به­عنوان مدیر خرید و توسعه بازار شرکت اس اس پی که یک شرکت خصوصی است مشغول فعالیت هستم.

2- علت انتخاب رشته سرامیک در مقاطع مختلف تحصیلی شما چیست؟

در زمان انتخاب رشته آشنایی ما با رشته سرامیک بسیار محدود بود و این رشته نیز در میان داوطلبان طرفدار زیادی نداشت. پس ما هم دانسته این رشته را انتخاب نکردیم .ضمن مدت تحصیل با این رشته آشناتر شدم و علاقه شدیدی به ادامه کار در این زمینه پیدا کردم. با توجه به اینکه همزمان در دانشگاه آزاد اسلامی در رشته مهندسی مکانیک مشغول تحصیل بودم، از رشته مکانیک انصراف داده وسرامیک را به­عنوان زمینه تخصصی کار آینده خود انتخاب کردم. این رشته را دوست دارم و آن را بسیار پویا و به روز می­دانم. فکر می­کنم که فارغ­التحصیلان رشته مهندسی سرامیک می­توانند حرف­های تازه­ای بر اساس دانش روز دنیا داشته باشند و بخش زیادی از مشکلات صنعت کشور را با تدبیر و دانش خود حل و فصل کنند.

3- از خاطرات دوران تحصیل دانشجویی، همکلاسی­ها و ... خود بفرمایید.

دوران تحصیل زیباترین خاطرات را با خود همراه دارد. یکی از مهم­ترین خاطرات من در آن زمان توانایی گذراندن درس فیزیک الکتریسیته با آقای دکتر قولتوقچیان بود. ایشان که یکی از سخت­گیر­ترین اساتید دانشگاه بودند، دانشجویان رشته­های غیز فیزیک را کمتر به کلاس خود می­پذیرفتند و در ابتدای ترم عنوان می­کردند که این دانشجویان شانس زیادی برای گذراندن درس نخواهند داشت مگر آنکه به­شدت تلاش کنند. در آن زمان، همراه با 4 نفر دیگر از دوستانم تصمیم گرفتیم که عکس این موضوع را به ایشان ثابت کنیم. با وجود اینکه زمان امتحان ما با دو درس فیزیک مدرن و دیفوزیون همراه بود، آن ترم به­شدت درس خواندیم و بالاخره توانستیم نشان دهیم که "ما هم می­توانیم".

4- با توجه به اینکه شما یکی از افراد موفق در بخش خصوصی صنعت سرامیک هستید، بفرمایید که چگونه وارد صنعت شدید و شما و شرکت هم اکنون در چه وضعیتی قرار دارید؟

این­که من را موفق می­دانید لطف خدا، شما و سایر همکاران است و من فقط تلاش خود را کردم که اول به خودم و بعد به سایر دوستان ثابت کنم که می­توان در زمینه کار در رشته تحصیلی به موفقیت دست یافت. در این مدت صادقانه تلاش کردم که به­دور از هر حاشیه­ای، حول محور کار فعالیت کنم و با کار برای خودم درآمد حلال کسب کنم. مابقی کارها خود به خود درست انجام شد و امروز هم اگر این امکان فراهم شود که دوباره از نو زندگی خود را آغاز کنم، همین مسیر را خواهم رفت.

در حال حاضر در شرکت متبوع، تلاش دارم که کار متفاوتی از فعالیت­های روزمره را انجام دهم و در هر جلسه­ای با مشتریان و تامین­کنندگان، ایران و ایرانی را به­عنوان افراد صادق، درستکار و دانا به کار معرفی نمایم.

5- توصیه شما به دانشجویان امروز جهت ورود به صنعت چیست؟ چگونه می­توانند فرد موفقی در توسعه صنعت سرامیک باشند؟

البته ملاک­های امروز کمی متفاوت از زمان ماست، امروز اگر کاری مستقیما منجر­به درآمد نشود از دیدگاه افراد جامعه خیلی موفق نیست. ولی فکر می­کنم که اگر دانشجویان به خود ایمان داشته باشند و خودشان و ارزش­های رشته تحصیلی­شان را باور کنند، می­توانند کارهای زیبایی را در زمینه فعالیت خود انجام دهند که از آن لذت ببرند و در کارنامه شغلی خود از آن به­خوبی یاد کنند.

 توصیه من به دانشجویان این است که از کارشان لذت ببرند. در این صورت در آینده شاهد موفقیت­های فراوانی در این خصوص خواهیم بود.

صنعت سرامیک در ایران هنوز جوان است و جای رشد و ترقی فراوان دارد. شاهد این موضوع هستم که اکثر هم دوره­ای­های من، بیش از آن­که به فکر کار علمی و کسب افتخار باشند، دنبال کسب درآمد و رشد اقتصادی هستند, من مغایرتی در انجام کار علمی و کسب درآمد نمی­بینم. آنچه مسلم است اگر یاد بگیریم که متفاوت به موضوع نگاه کنیم و کار خود را بر اساس علاقه و اصول صحیح انسانی و علمی انجام دهیم، درآمد خود به خود کسب خواهد شد.

مهم­ترین مشکل ما در بین دانش آموختگان سرامیک این است که در مدیریت­های ارشد سازمان­ها متخصص سرامیک بسیار کم داریم و مدیران غیر متخصص، مشکلات صنعت سرامیک را به­خوبی درک نمی­کند. کارشناسان هم تخصص خود را محل کسب در آمد می­دانند و کمتر به اخذ جایگاه تصمیم­سازی صعود می­کنند. پیشنهاد می­کنم که کارشناسان، دانش سرامیک خود را پلی برای دستیابی به مدیریت ارشد سازمان­ها در نظر بگیرند و از ابتدای فارغ­التحصیل شدن برای خود برنامه زمان­بندی مشخصی برای به­دست آوردن جایگاه مدیریتی سازمان­ها درنظر بگیرند. این کار البته نیازمند کار جدی، مطالعه خارج از مباحث درسی و سخت کوشی دارد.

6- راه توسعه صنعتی کشور چیست؟ چگونه باید مراحل خودکفایی صنعتی را اجرایی کرد؟

من فقط یک کارشناس ساده سرامیک، آن هم در بخش تولید سرامیک­های زمخت و مشخصا کاشی هستم. از نظر من توسعه صنعتی، موضوعی مربوط به ارتقای سطح کیفی محصولات کاشی و سرامیک کشور می­تواند باشد. برای این­کار باید ابتدا بدانیم که بهای صنعتی شدن ما در این رده تولیدات چه بوده است. در سال­های گذشته ایتالیا و اسپانیا به­صورت قابل توجهی تولید خود را حتی به نصف کاهش داده­اند و کاهش سهم تولید این کشور­ها به­صورت منطقی می­بایست توسط ما در ایران و ترکیه و هند و چین که دارای پتانسیل­های رشد بودیم، جبران می­شد. همه سهم خود را از این فرصت به بهترین وجهی گرفتند به­غیر از ایران. چون که ما در ایران قواعد بازی بین­المللی را نمی­دانستیم و دارای کیفیت لازم برای ورود به این بازار رقابتی نبودیم. پس پاسخ قسمت اول سوال شما، ارتقای کیفیت است.

در بخش دوم باید به­عرض برسانم که خودکفایی، در فرهنگ نامه جهانی واژه­ای مهجور و نا­آشناست. کدام کشور در حال حاضر خود کفاست و ارتباطی با سایرین ندارد؟

ما در ایران پتانسیل­هایی در بخش مواد اولیه و معادن داریم که به فعل نرسیده و در حال هدر شدن است. با توجه این­که در ایران تولید کننده تکنولوژی نداریم، انتظار می­رود که بخش مواد اولیه را جدی­تر بگیریم و در بازار جهانی در حداقل کیفیت ظاهر شویم. خاک معادن ما بازآوری نمی­شود و یکنواخت نیست. این بخش کار را میبایست مدیریت کرد. وقتی بزرگترین معادن بوکسیت را داریم ولی اکسید آلومینیم وارد می­کنیم، دقیقا نشان داده­ایم که این ثروت ملی را هدر می­دهیم. در بخش کاشی و سرامیک، به­جز خاک که با سختی بسیار زیاد تدارک و مصرف می­شود و به­دلیل غیریکنواختی هزینه­های سرسام­آوری را نیز به کارخانجات تحمیل می­کند، سایر موارد عمدتا وارداتی است. لعاب ما در ایران چندین جز وارداتی دارد که تنها نقطه قوت این صنعت است و سایر مواد اولیه که داخلی تامین می­شود، دلیل ضعف کیفی صنعت لعاب­سازی کشور است.

7- در خصوص صنایع سرامیک به خصوص کاشی، لعاب، رنگ و سرامیک در ایران و مقایسه آن با وضعیت منطقه و جهان چه نظری دارید؟

تولید­کنندگان این بخش تمام تلاش خود را می­کنند که محصول قابل قبولی را به کارخانجات کاشی ارایه کنند ولی چون خودشان هم درگیر مشکلات کیفی ناشی از عدم خلوص مواد اولیه و دغدغه­های واردات مواد تکمیلی هستند، نمی­توانند فراورده تولیدی خود را هم ارزش مواد اولیه وارداتی به فروش برسانند.

حال شما من کارشناس را هم به موضوع اضافه کنید که برای سهولت کار خودم حاضر به ریسک پذیرش استفاده از مواد داخلی نیستم.

8- رکود بازار تولید در چه بخشی از صنعت سرامیک نهفته است و راه حل مقابله با آن چیست؟

در صنعت سرامیک در مفهوم کلی هر آن چیزی که دارای کیفیت استاندارد باشد، مورد قبول و پذیرش بازار است. اگر ما از فراورده­های سرامیک ساخت داخل کشور استفاده نمی­کنیم مطمین باشید که این محصولات نیاز استاندارد ما را پاسخ نمی­دهد. یک مثال بزنم. در بخش کاشی و سرامیک معمولا ایرادی که مشتریان به تولیدات داخلی می­گیرند آن است که بنا به گفته نصابان تاب دارد و یا اختلاف ابعاد دارد. حال چرا محصولات چینی وارداتی بی نقص هستند ولی تولیدات داخلی معیوب؟ چرا یک فرد بی سواد می­تواند مشکل کار من متخصص را به­راحتی ببیند و کیفیت آن را رد کند ولی من نمیتوانم ؟ مشکل کار کجاست؟

اگر کارشناسان ما در بخش تولید نسبت به رفع عیوب در سیستم اهتمام بورزند , بخش زیادی از مشکل بر طرف می­شود. برای این­کار باید فرایند تولید کاشی و سرامیک را مانند تولید پره توربین­های سرامیکی، یا ایمپلنت­های دندانی مهم بدانیم. یعنی فرایند را به­صورت علمی بررسی کرده و تغییرات هر فاز را در هر مرحله دنبال کنیم. فقط یک­بار تحقیق و مطالعه برای انجام این کار با توجه به فرمول مورد استفاده کافی است. اگر فرایند برای ما مشخص باشد، می­فهمیم که عیب کجا و چگونه بوجود می­آید و برای رفع آن چه باید کرد. این کار مانند کار تخصصی پزشکی است. ابتدا فرایند داخلی بدن به­صورت کلی باید مورد تحقیق و بررسی قرار گیرد. سپس هر بیماری که به پزشک مراجعه می­کند با سوالات و آزمایش­های اولیه مورد عارضه­یابی قرار گرفته و داروی خاص بیماری وی تجویز می­شود. اگر پیگیری بیمار کافی باشد و به دستورات پزشک عمل کند بیماری رفع خواهد شد. در مورد صنعت سرامیک مسئله از این هم ساده­تر است چرا که بیمار، همان محصول است، اختیاری برای تخطی از دستورات پزشک ندارد و وسوسه نمی­شود. قواعد سرامیک کاملا مشخص و تغییر ناپذیر است و محصول معیوب و بیمار، در صورت رفع بنیان عیب، اصولا چاره­ای جز تبعیت از دستورات پزشک ندارد وحتما درمان خواهد شد.

درمان بیمار هزینه دارد و حوصله می­خواهد. نیاز به آزمایشات دارد و دارو می­خواهد. اگر قرار باشد با سعی و خطا مشکل را موقتا حل کنیم بدون آنکه به ریشه ایجاد مشکل بپردازیم, هم هزینه بی­مورد ایجاد کرده­ایم و هم زمان درمان را طولانی کرده­ایم. در این صورت بیمار خسته می­شود و از ادامه درمان منصرف می­شود. یعنی ترجیح می­دهد که همین محصول معیوب را تولید کرده و به حق مشتری احترام نگذارد. مشتری هم اگر خواسته­های خود را در محصول داخلی نبیند به محصول خارجی متوسل می­شود.

پس مشکل صنعت ما در ایران عدم شناخت کافی، بها ندادن به کاری که انجام می­دهیم و تجویز داروی مناسب است.

9-مشکلات صاحبان صنایع خصوصی سرامیک چیست؟

در دو کلمه سود­جویی و بی­حوصلگی! صنعت کاشی کشور به صورت یک صنعت بسیار سودآور تعریف شده و سرمایه­گذاران به طمع این سود زیاد و بی­درد­سر به این صنعت روی آورده­اند. متاسفانه در بسیاری از موارد اختیار انتخاب محصول نیز با فرد متخصص نیست و نهایتا اگر انتخاب با دقت صورت نگیرد منجر­به شکست در برآوردن اهداف مورد نظر خواهد شد که نتیجه آن قهر مشتری از محصولات داخلی و روی آوردن به خرید محصولات مشابه خارجی است که در دراز مدت به ورشکستگی صنعت خواهد انجامید. صاحبان صنایع خصوصی ان قدر که حاضرند پول برای ماشین و سخت افزار بپردازند، برای فکر افزار و دانش نمی­پردازند. ماشین به تنهایی تولید نمی­کند و کارخانجات بدون نیروی انسانی متفکر و دانشمند هیچ نمی­ارزند.

10-بحث ارتباط صنعت با دانشگاه را فارغ از شعارها چگونه ارزیابی می­کنید؟

دانشگاه درد صنعت را نمی­شناسد چون عمیقا و به­صورت تخصصی با آن درگیر نیست. اصطلاحی داریم که نان دانشگاه به درد صنعت وابسته نیست.

ما در دانشگاه برای بررسی تخصصی هر صنعت به صورت تخصصی و عمیق وقت نمی­گذاریم. در صنعت تولید کاشی و سرامیک تمام مطالعات ما در سه واحد درسی خلاصه می­شود, سرامیک­های ساختمانی در دروس دانشگاهی فارغ­التحصیل رشته سرامیک، مجموعه بسیار کلی و مبهم از دانسته­های خود را در اختیار دارد که برای حل مشکلات پیچیده و تخصصی در حین انجام کار کافی نیست. دانشجو در زمان تحصیل فقط به فارغ­التحصیلی و جذب شدن به بازار کار فکر می­کند و در زمان اشتغال نیز خود را عالم دهر می­داند و نیازی به مطالعه بیشتر و تخصصی احساس نمی­کند. یا حوصله مطالعه بیشتر را ندارد و یا کسی از او نمی­خواهد که بیشتر مطالعه کند. از همه بدتر آن که سرمایه­گذاران نیز حاضر به صرف وقت و انرژی برای تکمیل دانش پرسنل تخصصی نیستند و این را وظیفه دانشگاه می­دانند. ساده بگویم سرمایه­گزار انتظار دارد که یک مهندس سرامیک، همه چیز را بداند و همه مشکلات را حل کند ولی کسی قبلا مطالب تخصصی را به این مهندس تازه کار آموزش نداده است. به همین دلیل است که بازار کار پر است از افرادی که دانسته­های خود را به­صورت تجربی و بدون پایه­های علمی لازم و فقط از راه سعی و خطا به­دست آورده­اند. بی­آنکه حتی تخصص سرامیک داشته باشند. متاسفانه چون انتظار ما از خودمان هم پایین است و کسی خواستار کار علمی نیست، پس حکایت دردناک مشکلات صنعت ادامه پیدا خواهد کرد.

11-نقش رشته سرامیک و حضور فارغ­التحصیلان سرامیک را در تحولات سه دهه اخیر صنعت سرامیک چگونه تحلیل می­کنید؟

طبیعتا مثبت بوده ولی کافی نیست. من فکر می­کنم که فارغ­التحصیل سرامیک در شرایط فعلی می­بایست حداقل بیست واحد تخصصی را حین کار و در زمان اشتغال، آن هم بدون استاد راهنما و متاسفانه به­صورت پراکنده و بی­هدف بایست بیاموزد تا آماده کار شود.

12-توصیه شما به کارشناسانی که اخیراً از دانشگاه فارغ­التحصیل شده­اند، چیست؟

مطالعه و تحقیق شما عزیزان بعد از فراغت از تحصیل، تازه دانشجوی یک رشته تخصصی خواهید شد. رشته­ای که دانشگاه خیلی در مورد آن مطالعه نکرده­اید و نمره و مدرک هم نخواهید گرفت ولی در آینده کاری شما بسیار موثر است. بیایید یاد بگیریم که بدون انتظار نمره گرفتن و اخذ مدرک، کار خوب و بی­نقص، آن­هم در مقیاس جهانی انجام دهیم. اگر بخواهید که این رشته تحصیلی را در حد مطلوب دنیا یاد بگیرید کسی امکانات لازم را در اختیار شما قرار نخواهد داد ولی خودتان در نهایت به رضایت­مندی خواهید رسید که شما را هم­رده کارشناسان زبده دنیا قرار خواهد داد. در مقیاس جهانی کسی به مدرک شما بها نمی­دهد ولی به دانش شما چرا.

13-نقش مطبوعات تخصصی در اطلاع رسانی صنعت مربوط را چگونه ارزیابی می کنید؟ چه باید کرد که آنها بالنده تر و پرمحتواتر شوند؟

به نظر من ایجاد گروه­های تخصصی در هر زمینه کاری و صنعتی و پرداختن به موضوعات مشخص و رفع عیوب محصول یکی از مهم­ترین مسایل است. اطلاع رسانی از نتیجه این مباحثات و تحقیقات هم جزو وظایف نشریات و مطبوعات تخصصی است.

متاسفانه خبر نامه­ها در مقیاس محدود توزیع می­شوند و همه به آن دسترسی ندارند. محتوی خبرنامه­ها خیلی کلی و همه جانبه است و با وجود دسترسی وسیع به اینترنت، ما انتظار داریم که با یک جستجوی تخصصی بتوانیم پاسخ سوالات خود را در شبکه بیابیم. در بسیاری از موارد، به­خصوص در سایر رشته­های تحصیلی نیز این موضوع صدق می­کند ولی حال اگر شما در یکی از موضوعات تخصصی صنعت سرامیک در اینترنت جستجو کنید در سایت­های خارجی ممکن است سر نخ­هایی را پیدا کنید که عمدتا به­دلیل ضعف زبان انگلیسی، ضعف در استفاده از کامپیوتر و یا نیاز به پرداخت وجوه ناقص انجام می­شود ولی مسلما در سایت­های فارسی زبان این جستجو بی­نتیجه خواهد بود.

14-فصلنامه سرامیک ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟ لطفاً پیشنهادهای خود را برای افزایش کیفیت این مجله بفرمایید؟

متاسفانه این فصلنامه را دنبال نمی­کنم.

پیشنهاد من برای انجام کار علمی، تخصصی و کاربردی شدن مطالب است. مطالعه نتیجه یک تحقیق علمی در خصوص زینترینگ زیرکونیا جهت ساخت قطعات دیر گداز، مسلما بسیار ارزشمند و سرگرم کننده است، ممکن است در بعد دانشگاهی و برای اخذ مدرک دکترای سرامیک هم خیلی مهم باشد ولی در حال حاضر در صنعت این کشور کاربرد ندارد و چاره کار یک فرد شاغل در کارخانه نیست. مطالعه می­شود، در سمینارهای علمی مطرح می­شود، استاد هم خوشحال می­شود ولی نهایتا بایگانی می­شود و به سودآوری صنعت موجود کشور منجر نخواهد شد.

15-با تشکر از وقتی که برای این مصاحبه اختصاص دادید، چنانچه مطلب ناگفته­ای به نظرتان می رسد، بفرمایید.

خواهش می­کنم برای ایرانی بودنمان و برای رشته­ای که تحصیل کرده­ایم ارزش قایل شوید. مهم نیست که به چه کاری مشغول هستید، هر کاری که انجام می­دهید ارزش آن را دارد که مهم باشد و به آن توجه شود. اگر ما به دانش و تجربه­های خود بها ندهیم نباید انتظار داشته باشیم که دیگران این کار را انجام دهند. اتفاقا کاری که شما در خصوص رفع عیب محصول یا روش­های دستیابی به کیفیت بالاتر محصول انجام می­دهید، بسیار مهم­تر و تاثیر گذارتر از یک پروژه سطح بالای سنتز است که در حال حاضر در کشور مبنی تولیدی ندارد. دیگر آنکه در تفسیر یک موضوع یا ارایه راه حل علمی مسلما اختلاف نظر وجود خواهد داشت. به نظر من هر ایده و فکری دارای ارزش است و همفکری ارزشمندتر. اگر من لیسانس دارم, معنی آن برتری فکر و دانش و شخصیت من نسبت به فردی که این مدرک تحصیلی را در اختیار ندارد نیست. من به همان نسبت مسئولیت بیشتری خواهم داشت که دانش خود را با دیگران شریک شوم و مشکلات ایشان را حل و فصل کنم. از زمانی که برای این مصاحبه اختصاص دادید متشکریم.

لطفاً مختصری از بیوگرافی خود را جهت آشنایی خوانندگان با جنابعالی بفرمایید.

جعفر جوادپور هستم متولد 1337 در شهر اردبیل. حدوداً 5 سالگی به تهران آمدم.  پس از طی دوران دبیرستان به کشور امریکا رفتم. مراحل لیسانس و فوق­لیسانس در رشته مواد را در دانشگاه ایالتی نیویورک در استونی بروک گذراندم. پس از پایان دوره دکتری در دانشگاه ایالت ارگان در سال 1988 به دانشگاه ایالتی واشنگتن رفته و به­مدت چهار سال مشغول به انجام پروژه­های تحقیقاتی در زمینه مواد مهندسی سرامیکی بودم. در سال 1370 به ایران آمدم و پس از مدتی سردرگمی به­صورت تصادفی از طریق آقای دکتر گلستانی­فرد با دانشگاه علم­وصنعت آشنا شدم. بعد از دیدار و افتخار آشنایی با مدیرگروه وقت آقای دکتر مارقوسیان متقاضی استخدام در گروه سرامیک در دانشکده مهندسی موادومتالورژی دانشگاه علم­وصنعت شدم. حدود 22 سال از آن زمان می­گذرد و در طی این سال­ها در زمینه خواص­مکانیکی، الکتریکی و حرارتی تدریس نموده­ام. فعالیت­های تحقیقاتی من بیشتر شامل سنتز و بررسی خواص سرامیک­های مهندسی و زیست­سازگار بوده است.

در مورد تاریخچه گروه سرامیک دانشگاه علم­و­صنعت توضیحاتی بفرمایید.

همانطوریکه می­دانید رشته سرامیک در ایران با زحمات آقای دکتر مارقوسیان ایجاد شده و آنطوریکه من شنیده­ام به­واسطه کمبود نیروی انسانی، در اوایل تأسیس این رشته زحمات سنگین تدریس اغلب و یا کلیه دروس به­عهده خود ایشان بوده است جا دارد در اینجا از این مرد بزرگوار و دوست داشتنی تشکر کرده و برای ایشان آرزوی سلامتی و آرامش خیال نمایم. به­دلیل پایه­گذاری صحیح صورت گرفته توسط ایشان درحال­حاضر گروه سرامیک دارای افراد بسیار شاخص و فعال در زمینه­های مختلف مواد سرامیکی است.

جایگاه علم سرامیک را چگونه در کشور ارزیابی می­کنید و آیا شرایط برای پیشرفت در این رشته را مثبت ارزیابی می­کنید؟

اگر منظورتان از علم­سرامیک مبانی تئوریک آن است که در دانشگاه­های ایران تدریس می­شود، باید بگویم که در این خصوص من فارغ­التحصیلان خوبمان را هم­تراز با فارغ­التحصیلان در کشورهای پیشرفته می­دانم و موفقیت دانشجویان فارغ­التحصیل ایران که برای ادامه تحصیل به دانشگاه­های خارج از کشور رفته­اند گواهی بر این ادعا است. البته برای بهبود وضعیت فعلی و به­روز ماندن، ایجاد هماهنگی­های بیشتر بین دانشگاه­های داخل کشور و برقراری ارتباطات مستمر و برنامه­ریزی شده با مراکز بین­المللی بسیار مفید خواهد بود.

برای بهبود شرایط صنعت سرامیک چه پیشنهادهایی دارید؟

البته در سال­های اخیر پیشرفت­های بسیار خوبی در صنایع سنتی سرامیک کشور به­وجود آمده واین پیشرفت­ها نتیجه همزمان سرمایه­گذاری­های کلان از طرف سرمایه­گذاران و استفاده از نیروهای متخصص بوده است. با وجود پیشرفت در صنا یع سنتی متأسفانه در زمینه سرامیک­های مدرن با ارزش افزوده بالا علی­رغم انجام تزهای دانشگاهی بسیار در سطوح ارشد و دکتری وچاپ مقالات در مجلات معتبر داخلی و خارجی حرف زیادی برای گفتن نیست. فکر می­کنم نبود ارتباطات قوی بین مراکز علمی و سرمایه­گذاران وتا حدی عدم ریسک­پذیری از طرف آن­ها از دلایل اصلی این موضوع باشد. امیدوارم با برنامه­ریزی­های دقیق و استفاده از سرمایه­گذاران و نیروهای متخصص داخلی و استفاده هدفمند از متخصصان خارج از کشورجهت تسریع در امور در زمینه سرامیک­های مدرن نیز شاهد پیشرفت باشیم.

برای اینکه فارغ­التحصیلانی که وارد بازار می­شوند برای بازار کار مفید باشند و بهره وری لازم را داشته باشند چه پیشنهادهایی دارید؟

به­نظر من تحصیلات دانشگاهی به­تنهایی نمی­تواند ضامن بهره­وری بالای یک فارغ­التحصیل در محیط کار باشد. فکر می­کنم از یک فارغ­التحصیل خوب ولی بدون تجربه کاری انتظار می­رود که بتواند با تکیه بر آموخته­های خود در دانشگاه راه حل­های سیستماتیک و علمی در برخورد با مسائل ارائه کند. یک فارغ­التحصیل با این ویژگی می­تواند با یک دوره آموزش مناسب به­هنگام کار و فراهم بودن شرایط سالم و رقابتی در محیط کار بهره­وری بالایی را از خود نشان دهد. می­خواهم بگویم که آموزش یک فرد با بهره­وری بالا نمی­تواند فقط در دانشگاه انجام پذیرد. شرایط بعد از فارغ­التحصیلی،ویژگی­های فردی، شرایط محیط کار وحتی حقوقی که فرد دریافت می­کند هم می­تواند در این امر نقش داشته باشد.

آیا تعداد دانشجویان و دانشگاه­هایی که در این رشته فعالیت می­کنند با توجه به گستردگی این رشته کافیست؟

فکر می­کنم گرفتن دانشجو باید براساس یک­سری نیاز­سنجی­های دقیق در مورد وضعیت فعلی و برنامه­ریزی­های صورت گرفته برای آینده باشد. چون این مسائل حداقل در مورد رشته سرامیک انجام نگرفته پاسخ به این سوال قدری مشکل است.

واحد­های ارائه شده در دروس این رشته تا چه حد نیازهای موجود در این صنعت را پاسخ می­دهد؟

واحدهای ارئه شده برای رشته مهندسی سرامیک شامل بخش­های تئوری و عملی است.  دروس ارائه شده هر چند سال یکبار بازنگری شده و سعی می­شود تا تطابق خوبی با مطالب ارائه شده در دانشگاه­های بین­المللی داشته باشد. در قسمت دروس عملی در نتیجه کمبود تجهیزات آزمایشگاهی و کثرت دانشجویان هنوز ضعف وجود داشته و برای بهبود آن نیاز شدید به تجهیز نمودن آزمایشگاه­ها است.

اگر دوباره به گذشته باز گردید آیا همین راه و همین زمینه تخصصی را برای خود انتخاب می کنید؟

من هنوز رشته مهندسی مواد و به­خصوص گرایش سرامیک را از رشته های بسیار جالب می­دانم. در نظر داشته باشید که پیشرفت در بسیاری از زمینه­ها مثل پزشکی، محیط زیست، حمل­و نقل، الکترورنیک، کامپیوتر، هوا فضا و....  به­علت پیشرفت در علم­و مهندسی مواد بوده و خواهد بود. مهندسی مواد از رشته­های بسیار پویا بوده و تنها محدودیت در برابر گسترش و پیشرفت آن محدودیت در ذهن و خلاقیت بشر است.

فصلنامه سرامیک ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟ لطفاً پیشنهادهای خود را برای افزایش کیفیت این مجله بفرمایید.

من این مجله را از مجله­های خوب از نوع علمی­ترویجی ارزیابی می­کنم. معرفی مطالب علمی و جالب به زبان نسبتاً ساده آشنایی خوانندگان با پایان­نامه­های دانشگاهی اخبار مربوط به همایش­ها مصاحبه با افراد را از مزایای این مجله می­بینم. به­نظر من این مجله می­تواند بستری مناسب یرای ارائه بیشتر نقطه نظرات متخصصین صنعت سرامیک باشد. انعکاس نظرات وچاپ مقالات بیشتر از طرف دوستان صنعتی می­تواند در فرا­گیرتر شدن استفاده از این مجله مفید باشد.

با تشکر از وقتی که برای این مصاحبه اختصاص دادید چنانچه مطلب ناگفته ای به نظرتان می رسد بفرمایید.

ضمن تشکر فراوان از دست­اندرکاران فصلنامه سرامیک ایران برای کلیه همکاران دانشگاهی، مراکز علمی، دوستان زحمتکش ما در صنایع سرامیک کشور و همچنین دانشجویان عزیز این رشته آرزوی موفقیت و سربلندی دارم.